Merkez:

Aksaray merkez ilçesi 1989’da çıkarılan 3578 sayılı kanunla kurulmuştur. Günümüz itibariyle Merkez ilçenin toplam yüzölçümü 4606 dekar, rakımı 980 ve nüfusu 319.865 kişidir. 1530 yılı Osmanlı kayıtlarında Karaman Eyaleti'nin Niğde Sancağına bağlı müstakil bir liva olan Aksaray'da 5000-6000 arasında bir nüfusa sahipti. Osmanlı'nın ilk resmi nüfus sayımı sadece erkek nüfusun tespit edilmesi için yapılmış olup, bu sayıma göre Aksaray merkezde 2.322 erkek olduğu tespit edilmiştir. 1868-69 tarihli salnamede 1.020 hane bulunduğu kayda geçmiştir. 19. yüzyıl ortalarında Niğde sancağına bağlı bir kaza olarak bahsedilmiştir. 1933 yılında Aksaray ilinin kapatılmasıyla yeniden Niğde ilinin bir ilçesi oldu. Daha sonra 1989’da çıkarılan 3578 sayılı kanunla Aksaray ilinin yeniden kurulmasıyla bu ilin merkez ilçesi konumuna geldi.

Ağaçören:

TÜİK verilerine göre 2022 yılı itibariyle ilçenin nüfusu 7.577 ve rakımı 1.100 dür. İlçenin toplam yüz ölçümü 410.191 dekar olup, bu alanın 229.220 dekarı tarım arazisi, 98.413 dekarı çayır mera, 12.558 dekarı tarım dışı arazilerdir. Tarım alanlarının kullanımı ise; 11.961 dekar sulu tarım arazisi ve 284.259 dekar kuru tarım arazisi şeklindedir. İlçenin ismi 15 yüzyılda Osmanlı Devleti döneminde  PANLI olarak geçmiştir. 1961 yılına kadar Panlı olarak anılmış, daha sonra ismi AĞAÇÖREN olarak değiştirilmiştir.

Eskil:

Eskil, 09.05.1990 tarih ve 3644 sayılı kanunla ilçe statüsüne getirilmiştir. TÜİK verilerine göre ilçenin yüzölçümü 1.369 km²,rakımı 980 ve nüfusu 27.188'dir. Eski kaynaklarda daha ziyade Eski il olarak geçen Eskil'in ilk kurulduğu yer bugün Gavuröreni olarak bilinen ve İlçenin daha kuzeyinde, Tuz Gölünün yakınında bulunan mevkiidir. Anadolu Selçuklu Hâkimiyeti ile birlikte Sultan II. Kılıçarslan tarafından Eskil ve çevresine Türk boyları yerleştirilerek bölge Türkleştirilmiştir. Selçuklular zamanında Eskil'in Karaman Vilayetine bağlı Esb-Keşan Kazalar grubuna merkezlik yaptığı İstanbul Başvekalet arşivi İl Yazıcı defterinde belirtilmektedir. Geniş yerleşim yerlerine sahip Eskil'de tarihi kalıntılara rastlanılmaktadır. Böğet Köyü, Ortakuyu, Köşk, Hüyüklü, Mutlu, Çulfa, Sağsak ve Tosun Yaylalarında höyükler mevcuttur.

Gülağaç:

Gülağaç 09.05.1990 tarih ve 3644 sayılı kanunla ilçe statüsüne getirilmiştir. İlçenin yüz ölçümü 2860 km,  rakımı 1.170 ve 2022 yılı nüfusu 19.158'dir. Gülağaç ilçesinin yüzölçümü 529.170 dekar olup, bunun 303.539 dekari tarim arazisidir. İlçede bulunan tarihteki ilk yerleşim birimlerinden biri Âşıklı Höyük, Orta Anadolu'nun ve Kapadokya'nın ilk köyü olma özelliğine sahiptir, 10 bin 500 yıllık geçmişiyle Anadolu'daki teknolojik ve bilişsel gelişmelere öncülük etmektedir. Gülağaç İlçesi Kızılkaya Köyü yakınlarındaki Aşıklı Höyükteki kazı çalışmaları, 1989 yılında Prof. Dr. Ufuk Esin başkanlığında başladı. İstanbul Üniversitesi Prehistorya Anabilim Dalı üyeleri ve uluslararası bir ekiple yapılan kazı çalışmaları 2006 yılından itibaren Prof. Dr. Mihriban Özbaşaran başkanlığında devam ediyor. Geçmiş yıllarda arkeolojik kazılarla ortaya çıkarılan buluntulardan, Âşıklı halkının en az 20 kuşak boyunca burada yaşadıkları anlaşıldı. Âşıklı, avcı, toplayıcı ve göçerlerin yerleşik hayata geçtiği Orta Anadolu’daki bilinen ilk köydür. Ayrıa, İlçenin en önemli doğal güzelliklerinden biri olan Narlıgöl, Aksaray-Niğde sınırında bulunmaktatır. Bu göl; kalsiyum, sodyum ve bikarbonat açısından çok zengin olduğu için çeşitli hastalıklara iyi gelmektedir.  Dört mevsim farklı doğal güzelliği ile ziyaretçilerini büyüleyen Narlıgöl, Kapadokya'nın ortasında yer almaktadır.

Güzelyurt:

15 Haziran 1989 tarihinde de 3578 Sayılı Kanunla İlçe olmuştur. İlçenin yüzölçümü 322 km², rakımı 1.485 ve 2022 yılı Nüfusu 10.467'dir. Güzelyurt İlçesi’nde yapılan araştırmalara göre yörede bulunan tarihi eserlerden ve yeraltı şehirlerinden yola çıkarak yörede M.Ö. 2500 yıllarından bu yana yaşam belirtileri olduğu anlaşılmıştır.  İlçe merkezinde bulunan 7 km uzunluğundaki Manastır Vadisi ile 14 km uzunluğundaki Ihlara Vadisi içerisinde eski çağlardan kalma tarihi ve doğal yer altı şehirleri, kiliseler ve mağaralar bulunmaktadır. Güzelyurt Kapadokya bölgesinin bir uzantısı konumundadır. 

Ortaköy:

Ortaköy ilçesinin yüzölçümü 752 km²,  rakımı 1.210 ve 2022 yılı Nüfusu 31.818'dir. 1470’de İhsak Paşa’nın Şereflikoçhisar ve Aksaray çevresini Osmanlı hakimiyetine almasıyla birlikte, Ortaköy ve çevresi de Osmanlı yönetimine girdi. Bu dönemde Aksaray, Karaman Eyaletine bağlı bir sancak merkezidir. Ortaköy halkı, Aksaraylılar gibi II.Beyazıd dönemindeki Cem Sultan isyanında, Sultan Beyazıd tarafını tutmuşlardır. Kurtuluş Savaşı sırasında, vatanın kurtuluşu için her türlü fedakarlıkta bulunmuşlardır.

Sarıyahşi:

Sarıyahşi ilçesinin yüzölçümü 224 km², 1.092 m rakım ve İlçenin 2022 yılı Nüfusu 5.097'dir. Sarıyahşi 1957 yılında Kasaba olmuştur. Ankara ili Şereflikoçhisar ilçesine bağlı iken, 15.06.1989 tarih ve 3587 sayılı kanun ile ilçe olmuş ve yine aynı kanun ile il olan Aksaray'a bağlanmıştır. Sarıyahşi ismini kesin olarak nereden ve nasıl aldığı tam olarak bilinmemektedir. Ancak araştırmalar sonucu elde edilen bilge ve belgelerden: İsmini, İbrahim Hakkı Konyalı'nın ''Abideleri ve Kitabeleri ile Şereflikoçhisar Tarihi'' adlı eserinde yer alan Yahşi Han´dan almıştır. Türk Askeri olan Yahşi Han yaralı olarak askerler ile Sarıyahşi'den geçerken vefat eder. O zamana kadar Sarı olarak bilinen yer, Yahşi ile birleşerek, şimdiki Sarıyahşi ismini alır. Sözlükte Yahşi "Güzel" anlamına gelmektedir. 

Sultanhanı:

Sultanhanı ilçesi 25 Ağustos 2017 tarih 694 sayılı KHK ile ilçe statüsüne kavuşmuştur.  İlçenin yüzölçümü 463 km, 945 metre rakımı ve  2022 yılı Nüfusu 11.885'dir. Bu ilçede dünyanın dört bir yanından gelen yüzlerce yıllık tarihi halılar aslına uygun olarak restore edilmektedir. Sultanhanı, halı sektörüne 1970’li yıllarda el dokuması halı üretimi ve halı restorasyonu ile girdi. Halı üretimi ve restorasyonunda kısa süre içerisinde adını duyuran Sultanhanı, 1990’lı yıllardan itibaren yurt dışına açıldı. Halısıyla kısa süre içerisinde yurt dışında da ün yapan ilçe, Uzakdoğu ülkelerinin halı sektörüne girmesinden olumsuz etkilendi. İşletmelerde bunun üzerine kendilerine yeni bir yol çizerek halı restorasyonuna yöneldiler.  Binlerce genç atölyelerde çıraklıktan başladıkları eğitimde sanat ustası olarak yetişiyorlar. Bu nedenle Sultanhanı  uluslararası piyasalarda  halı restorasyonu önemli bir yere sahiptir.. Almanya, İngiltere ve ABD başta olmak üzere birçok ülkeden yıpranmış halıları tamir için beldeye getirilmekte, aynı zamanda İngiltere kraliyet ailesine ait çok sayıda tarihi halı da Sultanhanı'nda restore edilmiştir. Ayrıca, Dolmabahçe Sarayı'nın da 100'ün üzerinde tarihi halısı Sultanhanı'nda onarılmıştır.. Kısacası, antik halı konusunda dünyanın  önemli koleksiyonları Sultanhanı'nda onarılmaktadır.